दाङका वनमा बढ्दै डढेलो
छबि पुरी
घोराही, १७ चैत । दाङमा वनमा डढेलो लाग्न शुरु भएको छ । जिल्लामा शुन्य वन डढेलो अभियान चलाएर सामुदायिक वन उपभोक्ता समुहलाई सक्रिय बनाईए पनि विगत वर्ष जस्तै यो वर्ष पनि राष्ट्रिय तथा सामुदायिक वनमा आगलागीका घटना शुरु भएको छ । लामो खडेरीले पातपतिंगर सुक्दा तथा हावाहुरीका कारण वन क्षेत्रमा अहिले आगलागीका घटना बढ्न थालेका छन् ।
गर्मी बढेसँगै दैनिक आगलागी र डढेलोका घटना बढ्न थालेको हो । अहिले घोराही उपमहानगरपालिकाको वडा नम्बर ३ र ५ का वन क्षेत्र तथा लमही नगरपालिकाको वडा नम्बर ६ को वन क्षेत्रमा डढेलो लागेको छ । वनमा लागेको आगो फैलिँदै गएको छ । शुक्रबार साँझ सो क्षेत्रमा ठूलो डढेलो फैलिईसकेको छ ।
डिभिजन वन कार्यालय दाङले चैतको पहिलो साता वन डढेलो सप्ताह मनाएको थियो । वनमा आगलागीका घटना हुन नदिन यदि भई हालेमा डढेलो नियन्त्रणका उपाय सिकाउँदै वन समुहलाई अग्नि नियन्त्रक सामग्री पनि वितरण गरेको छ ।
डिभिजन वन कार्यालयका अनुसार यस वर्षको वसन्त ऋतुमा अत्यधिक गर्मी र सुख्खा मौसमका कारण वन डढेलोका घटना तीव्र रूपमा वृद्धि भएका छन् । विशेष गरी जिल्लाको दंगीशरण, बबई, तुलसीपुर, घोराही, गढवा, राप्ती तथा लमही क्षेत्रका सामुदायिक वनहरूमा आगलागी भएका घटनाहरू बढ्न थालेका निमित्त डिभिजनल वन अधिकृत मदनप्रसाद ढुंगानाले बताउनुभयो ।
वन डढेलोको उच्च जोखिम रहेका क्षेत्रमा जिल्लाको बबई, दंगीशरण, तुलसीपुर उपमहानगरपालिका अन्तर्गत पर्ने जंगल क्षेत्र, घोराहीको २, ३, ५ का वडाहरु, बंगलाचुलीको ८ नम्बर वडा रहेका छन् । यसैगरी, राप्ती नदी आसपासका वन, गढवा गाउँपालिकाको साल र सखुवा वनमा समेत वन डढेलोको जोखिम रहेको उहाँले बताउनुभयो ।
वन डढेलो नियन्त्रणका लागि स्थानीय तह, सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह, सुरक्षा निकाय तथा स्वयंसेवकहरू सक्रिय रहे पनि लापरवाहीका कारण वनमा आगलागी बढेको उहाँले बताउनुभयो ।स्थानीयवासी तथा वन समुहलाई आगलागी नियन्त्रणका लागि बारम्बार सचेतनाका कार्यक्रम गर्दै आएको भएपनि लापरवाही हुने गरेको बताउनुभयो ।
उहाँका अनुसार अत्यधिक गर्मी, सुख्खा हावा, मानवीय लापरवाही, वनभित्र फालिएको जथाभावी प्लास्टिक तथा सुक्खा घाँसका कारण डढेलोको सम्भावना बढी हुने गरेको छ । लामो खडेरीका कारण वनमा रुखपात सुकेको तथा जोखिम उच्च रहेकाले यस वर्षको वन डढेलोबाट ठूलो मात्रामा वनस्पति, वन्यजन्तु र पर्यावरणमा असर पर्न सक्ने अनुमान गरिएको छ ।
जिल्ला प्रशासन कार्यालय, डिभिजन वन कार्यालय, सामुदायिक वन समुह, उपभोक्ता समुह, वन डढेलो नियन्त्रण दस्ता लगायतसँग वन डढेलो रोकथामका लागि समन्वयात्मक योजना पनि बनाउने गरिएको छ । तर, वनमा आगलागी भई हालेमा नियन्त्रणका लायि पर्याप्त सामग्री नहुँदा समस्या हुने गरेको छ ।
दाङका ८३ सामुदायिक वन डढेलोको उच्च जोखिममा रहेका छन् । चुरे क्षेत्रमा रहेका सामुदायिक वन डढेलोको उच्च जोखिममा रहेको डिभिजन वन कार्यालय दाङले जनाएको छ । पछिल्ला वर्षहरुमा दाङको विभिन्न ठाउँमा डढेलो लाग्दा वन क्षेत्रमा ठूलो क्षति पुगेको डिभिजन वन कार्यालय दाङले जनाएको छ ।
वन डढेलो नियन्त्रणका लागि प्रचारप्रसारका कार्यक्रम, जोखिम क्षेत्रका विद्यालयमा पुगेर स्कूल शिक्षा, अग्निरेखा निर्माण र मर्मतलगायतका कार्यक्रम नियमित जसो भईरहे पनि वन डढेलो नियन्त्रणमा सँधै चुनौति हुने गरेको छ । वन डढेलोले हुने क्षतिका बारेमा चेतनामूलक कार्यक्रम आवश्यक रहेको भन्दै वनमा च्याउ, जडीबुटी र अन्य पालुवा उमार्नुपर्ने र वनमा डढेलो लगाउनेको पहिचान गरी कारवाही गर्नुपर्ने डिभिजन वन कार्यालय दाङका वन अधिकृत टेकन आचार्यले बताउनुभयो ।
मानवीय गल्तीका कारण वर्षेनी ठूलो धनजनको क्षति हुने गरेको हुँदा वनमा लाग्ने आगोका बारेमा मानिस समयमा सचेत हुनुपर्ने र जथाभावी लाग्ने आगोलाई समयमा निभाउनु ध्यान दिनुपर्ने उहाँको जोड छ ।वन क्षेत्रमा आगो लगाउदा घाँसपातको पालुवा चाँडै पलाउने र वर्षायाममा जंगली च्याउ उत्पादनमा वृद्धि हुने गलत सोचाइ राखेर स्थानीयले वनमा डढेलो लगाउने गर्दा यो समस्या धेरै जसो हुने गरेको डिभिजन वन कार्यालयको भनाई छ ।