स्वास्थ्य स्वयंसेविका भन्छन,‘सरकारले जिम्मेवारी दियो, दुःख बुझेन’
अमरराज आचार्य
दाङ, ३० मङ्सिर । घोराही उपमहानगरपालिका–९ निवासी शान्ता केसी २०४५ सालदेखि महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविका रूपमा काम गर्दै आएकी छिन् । उनले ३६ वर्षदेखि निःशुल्क रूपमा काम गदै आएको बताइन् ।
स्वयंसेविका रूपमा तीन दशक बढी समयदेखि आफूले काम गर्दै आए पनि सरकारले सहयोग नगरेको बताइन् । गाउँ–गाउँमा स्वास्थ्यका सूचक सङ्कलन तथा स्वास्थ्य सचेतनाको काममा सरकारले खटाउने गरे पनि सेवा सुविधा दिन भने कन्जुस्याई गरेको उनी बताउँछिन् । घर–घरसम्म पुगेर स्वास्थ्य सम्बन्धी सचेतना जगाउने काम गर्दै आएकी केसी भन्छिन्,‘हामीले स्वास्थ्यको खम्बाको रूपमा काम गर्दै आएका छौँ तर हामीलाई सरकारले कुनै पनि सेवा सुविधा दिएको छैन । हाम्रो श्रमको मूल्याङ्कन पनि गर्दैन ।’ श्रमकको सम्मान हुनु पर्ने उनको भनाइ रहेको छ ।
गाउँ–गाउँदेखि वडामा हुने हरेक स्वास्थ्यक गतिविधिमा संलग्न भएर मासिक रूपमा रिपोर्ट बुझाउने काम गरे पनि सेवा सुविधाका नाममा सरकारले बैठक बसे पनि साढे चार सय रूपैयाँ मात्र दिने गरेको बताइन् । सरकारले दिने न्यून शुल्कमा काम गर्दा स्वयंसेविकाले आफ्नो गोजीबाट पैसा खर्च गर्नु पर्ने अवस्था रहेको बताइन् । सरकारले निर्धारण गरेका सूचकअनुसार रिपोर्ट मासिक रूपमा बुझाउनु परेको उनको भनाइरहेको छ । पछिल्लो समय सूचक समेत थप भए पनि सेवा सुविधा भने नबढेको उनले बताइन् ।
उनी जस्तै घोराही–६ निवासी माया चौधरी पनि विगत २०४६ सालदेखि महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविका रूपमा काम गर्दै आएको बताइन् । लामो समयदेखि स्वयंसेविका रूपमा काम गरे पनि सरकारले आफूहरूको समस्या बुझ्न नसकेको बताइन् । ‘स्वयंसेविकको रूपमा काम गर्दा समेत राज्यले हाम्रो मूल्याङ्कन गर्न सकेन’,उनले भनिन् । हिड्दा आफ्नो खर्च गरेर गाउँ–गाउँसम्म पुग्नेको गरेको उनको भनाइ छ । राज्यले यातायात खर्चको व्यवस्था गरिदिएमा केही मात्रामा भए पनि सहयोग मिल्ने उनको भनाइ छ ।
घोराही–१२ निवासी इमाकुमारी शर्मा दुःख गरेर काम गर्दा पनि खाजा खर्च समेत नपाउने गरेको बताइन् । ‘हामीले दुःख मात्र गरेका छाँै श्रमको मूल्य पाउन सकेका छैनौँ’,शर्माले भनिन् । सेवा सुविधाका नाममा बैठक भत्ता साढे चार सय र वार्षिक रूपमा पोशाक भत्ता भनेर १० हजार रूपैयाँ पाउने गरेको बताइन् । खोप लगाउदा तथा औषधी खुवाउदा दैनिक चार सय रूपैयाँ दिने गरेको त्यसभन्दा अरू पाउन नसकेको समेत उनको भनाइ छ ।
घोराही–१९ निवासी निर्मला पुनले भौगोलिक रूपमा विकट रहेको सैघामा काम गर्दा धेरै समस्या भोग्नु परेको बताइन् । ‘घण्टै हिडेर घर–घरमा पुगेको काम गर्नुपर्दछ तर राज्यकोतर्फबाट कुनै सहयोग पाउन सकेका छैनाँै’,उनले भनिन्,‘वर्षौदेखि गरेको कामको आधारमा सरकारले सेवा सुविधा दिन आवश्यक छ ।’ वडा कार्यालयबाट मासिक रूपमा रिपोट बुझाउन जाँदा चार सय दिने गरेको त्यसभन्दा अरु नपाउने समेत उनी बताउँछिन् । आफूहरूले पटक–पटक आफूहरूको माग राख्दा समेत सुनाइ नभएको उनको भनाइरहेको छ ।
घोराही–३ निवासी जुनकुमारी रोका मगरले सञ्चारको सहज पँहुच नहँुदा काम गर्न समेत समस्या भएको बताउँछिन् ।‘भौगोलिक रूपमा समेत समस्या रहेको स्थानमा सञ्चारको सहज पहँुच नहुँदा अझ समस्या थपिएको उनी बताउँछिन् । जसले गर्दा नागरिकको घर–घरसम्म सम्पर्क गर्न समेत समस्या हुने गरेको उनको भनाइ छ । नेपाल टेलिकमको सहयोग तथा ग्लोबल एटू जेड कन्सल्टेन्टको आयोजना एवम् मानव कल्याण तथा वातावरण संरक्षण केन्द्र दाङको समन्वयमा शनिवार महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकालाई डिजिटल सञ्चारसम्बन्धी अभिमूखीकरण कार्यक्रममा महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाले यस्तो बताएका हुन् ।
कार्यक्रममा लुम्बिनी प्रदेशका उद्योग, पर्यटन तथा यातायात मन्त्री प्रचण्डविक्रम न्यौपानेले महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाले भोगेको समस्याप्रति सरकार गम्भीर रहेको बताए । स्वास्थ्यको क्षेत्रमा लामो समयदेखि काम गर्दै आएको स्वयंसेविकाको समस्याको समाधानका लागि सरकारले पहल गर्ने समेत बताए । प्रदेश सरकारले महिला स्वयंसेविका सेवाबाट बिदा लिँदा दिने सेवा सुविधा बढाउनका लागि पहल गर्ने भन्दै मन्त्री न्यौपानेले केन्द्र सरकारले प्रदान गर्ने भनेको निःशुल्क यातायात सुविधालगायत थप सेवा सुविधा प्रदानका लागि गर्न सकिने पहल गरिने बताए ।
स्वास्थ्यको क्षेत्रमा निःशुल्क रूपमा काम गर्नेलाई राज्यकोतर्फबाट प्रोत्साहन गर्नु पर्ने समेत उनको भनाइ छ । ‘सेवा सुविधा बढाउन पहल गर्दछु पाएको सुविधा कटौती हुन दिइने छैन’ मन्त्री न्यौपानेले भने । महिला स्वयंसेविकाका बारेमा स्थानीय सरकारले विशेष ध्यान दिनु पर्ने समेत बताए तर त्यस प्रकारको अवस्था नभएको भन्दै स्थानीय सरकारको ध्यानार्कषण गराउन समेत आग्रह गरे । कार्यक्रममा घोराही उपमहानगरपालिका अन्र्तगतका महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाको सहभागिता रहेको थियो । त्यसअसरमा उनीहरूले आफूहरू विभिन्न सेवा सुविधाबाट बञ्चित हुँदै आएको भन्दै दुःख व्यक्त गरेका थिए । सरकारले स्वास्थ्य स्वयंसेविकाको कामको मूल्याङ्कन गर्न नसकेको गुनासो गरे ।
कार्यक्रम मानव कल्याण तथा वातावरण संरक्षण केन्द्रका अध्यक्ष कमल गौतमको अध्यक्षतामा भएको थियो । कार्यक्रमको बारेमा जानकारी ग्लोबल एटू जेड कन्सल्टेन्टका संयोजक प्रदीप मजगैयाले गराएका थिए ।
कार्यक्रममा स्वास्थ्य कार्यालय दाङका प्रमुख किशोर आचार्य, नेपाल टेलिकमका विजनेश अफिसर कृष्ण पौडेल, घोराही उपमहानगरपालिकाका स्वास्थ्य शाखा प्रमुख राधा पौडेल, नेपाल वान एच डिका अध्यक्ष मोनिका सिंह, नेपाल परिवार नियोजन सघंका निवर्तमान केन्द्रीय उपाध्यक्ष निर्मला गौतम, महिला स्वयंसेविका घोराही नगर अध्यक्ष विना खनाल, पत्रकार लक्ष्मी आचार्यलगायतकाले भनाइ राखेका थिए । कार्यक्रमको सहजीकरण मानव कल्याण तथा वातावरण संरक्षण केन्द्रका सचिव माया पोख्रेलले गरेकी थिइन् ।
गोरक्ष समाचारदाता
दाङ, ३० मङ्सिर । पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाह शनिवार दाङ भ्रमण गरी फर्केका छन् । पूर्व राजाको दाङ आगमनमा बाक्लो सुरक्षा व्यवस्थापनसँगै राजसंस्था पक्षधर एवम् समर्थकहरूको पनि अर्थपूर्ण सहभागिता रहेको थियो । पूर्व राजा शाह अघिल्लो दुई सातादेखि नेपालगञ्जलाई मुकाम बनाएर यस क्षेत्रका विभिन्न धार्मिक शक्तिपिठहरूको दर्शन गर्ने र जनचाहना बुझ्ने अभियानमा दाङ आएको उनको अभिनन्दनमा सहभागी राप्रपाका नेता प्रेम शाहले बताएका छन् ।
नेपालगञ्जलाई मुकाम बनाएर यस क्षेत्रको भ्रमण गरिरहँदा उनी यस अघि बर्दियाको भ्रमण गरिसकेका छन् । दाङ यसपटकको दोस्रो भ्रमण हो । पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रका साथमा छोरी प्रेरणासहित उनको सुरक्षा टिम र सचिवालयका टिमको सहभागिता रहेको थियो । यस अघि २०६१ सालमा पनि पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र दाङको धारापानीमा रहेको पाण्डवेश्वर धाममा दर्शन गर्न आएका थिए । त्यसबेला होटल डोकोमा चियापान गरी उनी फर्केका थिए । तुलसीपुरमा पूर्व राजा शाहलाई महिला पञ्चेबाजासहित पञ्चकन्याहरूले स्वागत गरेका थिए । पूर्व राजाको अभिनन्दनमा सहभागिहरूले राजा आउ देश बचाउ जस्ता नारा लगाएका थिए ।
पूर्व राजा शाह आफैले चलाएको वा २१ च ७३१८ नम्वरको पजेरोमा नेपालगञ्जबाट शनिवार बिहान दाङ आउँदा उनको सुरक्षाका लागि सशस्त्र प्रहरी तथा नेपाल प्रहरी परिचालित थिए । साथै पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रको निजी सुरक्षामा खटिएका सशस्त्र प्रहरी टोली पनि शिभिल पोशाकमा पूर्व राजासँगै आएका थिए ।
बाहिनी चौकमा गाडिबाट ओर्लेका पूर्व राजा शाह विरेन्द्रचौकसम्म पैदल यात्रा गरी नागरिक अभिनन्दनमा सहभागी भए । विरेन्द्र चोकमा रहेको स्वर्गीय राजा विरेन्द्रको शालिकमा माल्र्यापण गरी उनी तुलसीपुरकै वेस्टर्न प्यालेसमा चिया पिएर घोराहीतर्फ लागेका थिए । तुलसीपुरमा सयौँको संख्यामा उपस्थित राजसंस्था समर्थकहरूले राजसंस्थाका पक्षमा नाराबाजी समेत गरेका थिए ।
उनको भ्रमणका क्रममा शिवसेना नेपालका युवा दस्ता समेत सहभागी रहेका थिए । साथै कार्यक्रममा राप्रपाका नेता कार्यकर्ता तथा भ्रातृ संस्थाका पदाधिकारीहरूको पनि उल्लेख्य उपस्थिति रहेको थियो । तुलसीपुरमा पूर्व राजाको स्वागत तथा अभिनन्दनका लागि प्रेम शाहले संयोजन गरेका थिए । त्यसैगरी घोराहीमा पूर्व राजाको भ्रमणको संयोजन पूर्व सांसद गंगा चौधरीले गरेकी थिइन् ।
शनिवार नै पूर्वराजा शाह तुलसीपुरबाट आफ्नै गाडीमा घोराहीको पाण्डवेश्वर धाममा पुगि पाण्डवेश्वर मन्दिर र विश्वकै अग्लो भनिएको त्रिशुलको दर्शन गरी पुनः नेपालगञ्ज मुकाममा फर्किएका छन् । धारापानी धाममा पूर्व राजा शाहलाई मन्दिर व्यवस्थापन समितिका अध्यक्षले मन्दिरमा पूजाआजा गराएका थिए । पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रले यही मङ्सिर १६ गतेदेखि नेपालगञ्जलाई मुकाम बनाएर यस क्षेत्रका धार्मिक शक्तिपिठको दर्शन गर्ने अभियानसहित विभिन्न जिल्लामा भ्रमण गरिरहेका छन् ।