सुन्तलाबाट आम्दानी लिँदै रोल्पाका किसान
भरत विश्वकर्मा
रोल्पा, ३० मङ्सिर । रोल्पाको सुनिलस्मृति गाउँपालिकाका किसानलाई सुन्तला बिक्री गर्न भ्याइनभ्याइ छ । पहाडी क्षेत्रमा फलेका सुन्तला पाकेपछि किसानलाई अहिले सुन्तला बिक्री गर्न व्यस्त भएका छन् ।
सुन्तला खेतीलाई व्यावसायिक आयआर्जनको प्रमुख माध्यमका रूपमा विकास गरेका किसानले सुन्तला बिक्री गरेर राम्रो आम्दानी गर्दै आएका छन् । त्यसैमध्यका एक हुन्, रोल्पा सुनिलस्मृति गाउँपालिका–७ तेवाङ निवासी किसान दलबहादुर घर्ती । चार रोपनी जग्गामा व्यावसायिक सुन्तला खेती गर्दै आएका घर्तीले सिजनमा तीन लाख रुपैयाँसम्म आम्दानी गर्ने गरेका छन् ।
अन्य कृषि व्यवसायको तुलनामा उत्पादन राम्रोसँगै आम्दानी हुने भएपछि सुन्तलालाई प्रमुख पेसा बनाएका घर्तीले उत्पादन भएका सुन्तला सुलिचौर बजारसम्म ल्याएर बिक्री गर्ने गरेका छन् । बिहानै उठ्ने र डोकोमा सुन्तला राखेर दैनिक जसो बजारसम्म बिक्रीका लागि आउने गरेको भन्दै घर्तीले भने,‘अहिले बारीभरी सुन्तला पाकेको छ । बिक्रीका लागि दैनिक बजारसम्म जाने गरेको छु ।’ गाउँबाटै सुन्तला बिक्री हुने भएपछि बजारसम्म लैजादा मूल्य बढी पाइने भएकाले घरमा खाली बस्नुभन्दा आफै बजारसम्म लैजाने गरेको बताउँछन् । सुन्तलालाई व्यवसायिक खेती बनाएपछि घरको आर्थिक अवस्थामा समेत सुधार आएको घर्ती बताउँछन् ।
उनी जस्तै तेवाङ निवासी अर्की किसान देउकली घर्तीमगर बताउँछिन् । सुन्तला खेतीबाट राम्रो आम्दानी गर्दै आएकी देउकली घर व्यवहारको प्रमुख माध्यम नै यही भएको बताउँछिन् । पहाडी क्षेत्रमा अन्य बालीको उत्पादन कम हुने हुँदा सुन्तला खेतीलाई दैनिक जीविका चलाउनका लागि मुख्य आधार बनाएको भन्दै उनले भनिन्,‘सुन्तलाको व्यवसायिक खेतीले किसानलाई आर्थिक स्थिति सुधार गर्न सघाउ पु¥याउने काम गरेको छ ।’ सिजनमा गाउँभरी सुन्तला उत्पादन हुँदा बिक्रीमा समस्या भएको भन्दै देउकलीले सिजनमा बढी उत्पादन भएको सुन्तला राख्नका लागि चिस्यान केन्द्रको व्यवस्था भइदिए किसानले अझै बढी लाभ लिन सक्ने बताउँछिन् ।
अहिले दैनिक दुई हजार रुपैयाँसम्म सुन्तला बिक्रीबाट आम्दानी गरिरहेकी उनले बजारीकरणमा विभिन्न समस्या रहेको बताउँछिन् । अहिले धेरै दिनसम्म राख्न नसक्ने अवस्था नहुँदा व्यवसायीले भनेकै मूल्यमा सुन्तला बिक्री गर्नु पर्ने बाध्यता भएको बताउँछिन् । उनका अनुसार सुनिलस्मृति गाउँपालिकामा करिब ५०÷६० घरपरिवारको मुख्य आर्थिक स्रोत सुन्तला रहेको छ ।
सिँचाइको अभाव, भण्डारण केन्द्रको कमी र एउटै क्षेत्रमा धेरै किसानले सुन्तला खेती गर्दा बिक्रीमा समस्या आउने गरेको बताउँछिन् । किसानको प्रमुख माग सरकारी भण्डारणका लागि चिस्यान केन्द्र निर्माणसँगै सुन्तलाको बजारीकरणमा सहजीकरण गरिदिए सहजता हुने घर्ती बताउँछिन् । उनका अनुसार पछिल्लो समय सुन्तलाको व्यवसायिक खेतीप्रति किसानको आकर्षण बढ्दै गएको छ । पारम्परिक कृषि पद्धतिबाट व्यावसायिक खेतीतर्फ अग्रसर हुँदै गरेका किसानले यस क्षेत्रमा नयाँ आर्थिक अवसर सिर्जना गर्न सफल भएका छन् । सुन्तला खेतीले स्थानीय किसानलाई आर्थिक सशक्तीकरणमा सहयोग पु¥याएको छ ।