होमस्टेमा छैन आकर्षण
दाङ, १२ फागुन । डेढ वर्षअघि राजपुर गाउँपालिका वडा नं. १ को कटबेरुवा गाउँ सामुदायिक होमस्टेका रूपमा घोषणा भयो । गाउँका करिब १५ जना महिलालाई होमस्टे सम्बन्धी तालिम दिएर सञ्चालनमा ल्याइएको थियो ।
गाउँ होमस्टेका रूपमा घोषणा भएपछि गाउँमा चहलपहल बढ्ने र स्थानीय नागरिकको आयआर्जनमा वृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको थियो तर स्थानीय नागरिकले सोचे जसरी कटबेरुवा गाउँमा चहलपहल बढ्न सकिन । जसले गर्दा होमस्टे घोषणा गर्दा उत्साहित देखिएका स्थानीय नागरिक अहिले निरास हुन थालेका छन् ।
घोषणा भएको केही समय मानिस आए पनि विगत एक वर्षदेखि गाउँमा बस्ने र खाने गरी मानिस कोही पनि नआएको कटबेरुवा शिवशक्ति सामुदायिक होमस्टेकी सञ्चालिका हुमा पोख्रेल बताउँछिन् । मानिस आउलान् र गाउँको चहलपहलसँगै स्थानीयको आयआर्जन सहयोग पुग्ने अपेक्षा गरिए पनि त्यस अनुसारको विकास हुन सकेको बताइन् । गाउँमा आउने मानिसले चाहे अनुसारको स्थानीय परिवार खान पाइने भए पनि बसाई लम्बाउनका लागि घुमफिर गर्ने राम्रो ठाउँ नहुँदा होमस्टे चल्न नसकेको उनी बताउँछिन् ।
गाउँमा चहलपहल गराउनका लागि होमस्टेलाई सहयोग पुग्ने गरी कार्यक्रमसँगै पूर्वाधार विकास हुन आवश्यक रहेको भन्दै पोख्रेलले भनिन्,‘गाउँलाई होमस्टेका रूपमा घोषणा गर्ने मात्र काम भयो । होमस्टेलाई दीर्घकालीन रूपमा सञ्चालन गर्नका लागि योजना बनाउने र पूर्वाधार विकासमा ध्यान नदिँदा सुनसान जस्तै बनेको छ ।’ गाउँ होमस्टेका रूपमा घोषणा भएपछि २÷३ पटक मानिस आए पनि त्योभन्दा पछाडी कोही पनि नआएको उनको भनाई छ ।
तर थारू खाना र कला संस्कृतिप्रति चासो राख्ने छिटफुट रूपमा भए पनि मानिस आउने गरेको कटबेरुवामै रहेको थारू सामुदायिक होमस्टे सञ्चालक समितिकी अध्यक्ष शिवा चौधरीले बताइन् । उनका अनुसार पछिल्लो समय धेरै मानिस नआए पनि फाट्फुट रूपमा मानिस आउने गरेका छन् । उनका अनुसार २० जनालाई तालिम दिए पनि थोरैले मात्र सञ्चालन गरेको बताउँछिन् ।
थारू खानासँगै कला, संस्कृति हेर्नका लागि व्यवस्था गर्ने र होमस्टे घोषणा भएको गाउँलाई पर्यटकीयस्थलसँग जोडेर विकास गर्न सके चहलपहल बढ््ने बताइन् । ‘गाउँलाई होमस्टेका रूपमा घोषणा गर्ने काम भए पनि होमस्टेलाई सहयोग पुग्ने गरी स्थानीय सरकारबाट काम हुन सकेको छैन’, थारू होमस्टे सञ्चालक समितिकी अध्यक्ष समेत रहेकी चौधरीले भनिन्,‘थारू होमस्टे घोषणासँगै बस्न र खानका लागि व्यवस्थित घर, घुम्नका लागि गाउँ नजिकै रहेको पर्यटकीय क्षेत्रको विकाससँगै साँझको समयमा थारू नाँच देखाउनका लागि व्यवस्थित ठाउँ बनाउन सके होमस्टेमा चहलपहल बढ्ने छ ।’
स्थानीय वातावरणसँगै थारु समुदायको कला, संस्कृति अध्ययन, उनका अनुसार थारू खाना, लोकल भाले, जाँड, रक्सीलगायतका खानका लागि मानिस आउने गरेका छन् । वडा अध्यक्ष सूर्यप्रसाद चौधरीले तीन फरक समुदाय थारू, गुरुङ र ब्राह्मण–क्षेत्रीको बसोबास रहेको क्षेत्रमा होमस्टेको विकास गर्न खोजिएको बताए ।
‘हामीले स्थानीय समुदायको विविधतालाई पर्यटन विकासको आधार बनाउन खोजेका हौँ, त्यही अनुसार तीनवटा गाउँलाई होमस्टेका रूपमा विकास गरेका छौँ’,वडा अध्यक्ष चौधरीले भने,‘अन्य होमस्टेभन्दा थारू होमस्टे राम्रो चलेको छ ।’ थारू समुदायसँग सम्बन्धी खानासँगै कला, संस्कृतिप्रति रुचि राख्ने मानिस होमस्टेसम्म आउने गरेको बताउँछन् ।
होमस्टेलाई व्यवस्थित रूपमा विकास गर्नका लागि स्थानीयको माग भएमा वडासँगै पालिकाबाट बजेट विनियोजन गर्न सकिने भन्दै वडा अध्यक्ष चौधरीले भने,‘होमस्टे सञ्चालनका लागि स्थानीयलाई के को आवश्यकता छ, त्यो माग भएमा वडा र पालिकाबाट बजेट विनियोजनका लागि पहल गर्छौँ ।’